 
|
|
|
 |
Starożytność i średniowieczePoczątek japońskiego państwa wiąże się ze związkiem plemiennym, a następnie królestwem Yamato z centralnym ośrodkiem na wyspie Honsiu, którego legendarne początki sięgają VII w. p.n.e. Pierwszym legendarnym władcą był Jimmu. Około V w. n.e. królestwo Yamato obejmowało także północną część Kiusiu, jak również zajęło południowy skrawek Korei, dzięki czemu miało kontakt z wysoko rozwiniętą cywilizacją chińską. Wówczas to Japończycy przyjęli chińskie pismo i dalszego rozprzestrzeniania się wpływów kultury chińskiej nie powstrzymała nawet utrata prowincji koreańskiej w połowie VI w. Shinto jest rodzimą religią Japończyków, niemniej jednak już od końca VI w. coraz więcej wiernych posiadał buddyzm. W 794 stolicą cesarstwa zostało Heian-kyo (ob. Kioto). Nastąpił rozwój kultury dworskiej, ale w znacznym stopniu ograniczono stosunki z Chinami, a kolejni cesarze byli coraz bardziej uzależnieni od wielkich rodów. Jeden z nich – Fujiwara, sprawował faktyczną władzę w X i XI w. W tym czasie wyłoniła się klasa rycerzy feudalnych – samurajów, podległych panom feudalnym. W 1192 siogun, naczelny wódz, Yoritomo z rodu Minamoto stworzył system feudalnej administracji wojskowej, zwanej bakufu. Od tej pory kolejni cesarze byli odsuwani od władzy przez stojących na czele państwa szogunów. Ośrodkiem władzy Yoritomo była Kamakura. Odtąd wszystkie następne okresy bakufu w dziejach Japonii nosiły nazwę od stolicy siogunów lub nazwy ich rodu. Pierwszy siogunat, Kamakura, upadł w czasie prób podbicia Japonii przez Mongołów. Wyruszająca z Korei flota mongolska próbowała dwukrotnie, w 1274 i 1281, dokonać inwazji Japonii, ale za każdym razem została rozproszona przez tajfun zwany Kamikaze (boski wiatr). Kraj Wschodzącego Słońca obronił się wprawdzie przed najeźdźcą, jednak przygotowania do wojny pochłonęły ogromne środki i zrujnowały finansowo siogunów. Zdobycie Kamakury w 1333 przez jeden z rywalizujących ze sobą rodów rozpoczęło okres wojen feudalnych, który zakończył się ustanowieniem przez nowego cesarza siogunami przedstawicieli rodu Ashikaga ze stolicą w Muromachi – dzielnicy Kioto.
Pierwsi Europejczycy przybyli do Japonii w 1542, a byli nimi kupcy portugalscy z Makau. Zaszokowali oni japońskich panów feudalnych nieznaną bronią – muszkietami. Razem z nimi do Japonii dotarło chrześcijaństwo. Pierwszym misjonarzem chrześcijańskiej religii był hiszpański jezuita Franciszek Ksawery (1506–1552). Kraj był rozbity na księstwa feudalne zwalczające się nawzajem. Próby jego zjednoczenia podjął się popierający chrześcijaństwo Oda Nobunaga (1536–1582), który w 1573 objął władzę. Po jego śmierci władzę w Japonii przejął Toyotomi Hideyoshi (1536–1598). Swoją stolicą uczynił w 1587 Nagasaki – port na zachodnim wybrzeżu Kiusiu. Wkrótce do miasta zaczęły przybywać liczne statki kupców hiszpańskich, portugalskich i holenderskich. Następcą Hideyoshiego został Tokugawa Ieyasu (1543–1616), który kontynuował zjednoczenie kraju i założył dynastię siogunów rodu Tokugawa sprawujących rządy w latach 1603-1867. Początkowo sprzyjał on kupcom zagranicznym i był otwarty na wpływy Zachodu. Później jednak przestraszył się nadmiernej chrystianizacji kraju. Od 1636 wszystkie kontakty z kupcami europejskimi (z wyjątkiem Holendrów) i misjonarzami zostały zakazane, chrześcijanie japońscy byli prześladowani. Jedynym miejscem kontaktów handlowych stała się faktoria na sztucznej wyspie Dejima usytuowanej w zatoce Nagasaki. Rozpoczęła się izolacja Japonii od wpływów europejskich. XVIII i XIX wiekCoraz bardziej represyjny charakter rządów skorumpowanego siogunatu, naciski Zachodu wywołujące niepokoje wewnętrzne, kryzys ekonomiczny oraz społeczny, bunty chłopów i feudałów, wszystko to doprowadziło do przełamania izolacji Japonii. Drzwi do kraju zaczęły się otwierać. W lipcu 1853 komandor marynarki wojennej Stanów Zjednoczonych Matthew Perry (1794–1858) zakotwiczył okręty nazwane przez Japończyków "czarnymi" w zatoce Yedo (ob. Zatoka Tokijska). Amerykanie przybyli ponownie w lutym 1854 i wymusili na Japonii pierwszy traktat łamiący jej izolację. Włodarze Kraju Kwitnącej Wiśni wyrazili zgodę na handel oraz nawiązali stosunki dyplomatyczne ze Stanami Zjednoczonymi. Niemniej jednak Japończycy nadal bronili się przed ingerencją z zewnątrz, co doprowadziło do interwencji połączonej floty brytyjsko-francuskiej i ostrzału japońskich portów. Kulminacją tego było skierowanie przez Brytyjczyków potężnej armady, która zakotwiczyła w okolicach Kobe w 1866. W końcu młody japoński cesarz, Mutsuhito (1852–1912), otworzył granice Japonii. W 1867 zlikwidował siogunat Tokugawy, a w 1868 ogłosił restaurację władzy cesarskiej. Okres jego władzy określono później mianem epoki Meiji, to znaczy "światłe rządy". Japoński monarcha zniósł feudalizm, rozwiązał klasę samurajów, zastępując ją poborowym wojskiem. Rozpoczął się okres uprzemysłowienia oraz modernizacji. W 1889 cesarz zatwierdził konstytucję opartą na europejskich wzorcach. Obowiązująca do 1945 ustawa zasadnicza zachowała jednak boski kult cesarza i dawała mu szerokie uprawnienia. W 1894 wybuchła I wojna chińsko-japońska o Wyspy Riukiu. Japończycy rozgromili chińską flotę, a zgodnie z traktatem pokojowym z 1895 pokonane Państwo Środka oddało Japonii Tajwan. Niespodziewane i druzgocące zwycięstwo w wojnie rosyjsko-japońskiej (1904–1905) uczyniło z Kraju Wschodzącego Słońca pierwsze mocarstwo na Dalekim Wschodzie. W 1910 po zmuszeniu do abdykacji cesarza Sunjonga (1874–1926) Japonia anektowała Koreę.
Początek XX wiekuW czasie I wojny światowej Cesarstwo Japonii stanęło po stronie państw ententy, w wyniku czego otrzymało jako terytoria mandatowe Ligi Narodów posiadłości pacyficzne pokonanych Niemiec, a więc Mariany, Karoliny oraz Wyspy Marshalla. W Chinach na półwyspie Szantung Japończycy zajęli niemiecką kolonię, jednak wycofali się pod silnym naciskiem aliantów. W 1931 Japonia przejęła kontrolę nad Mandżurią, tworząc z niej marionetkowe cesarstwo przemianowane na Mandżukuo. Wybuch II wojny chińsko-japońskiej w 1937 rozpoczął podbój Chin, w czasie którego Japończycy zajęli wszystkie duże chińskie miasta portowe, a także znaczną część obszaru wewnątrz tego państwa. Masakra nankińska stała się symbolem brutalnej okupacji japońskich wojsk. Wybuch II wojny światowej w Europie przyśpieszył tok wydarzeń w samej Japonii, gdzie coraz silniejsze poparcie i władzę zdobywały ugrupowania nacjonalistyczne i militarystyczne dążące do poszerzenia japońskiej strefy wpływów. W 1940 Kraj Kwitnącej Wiśni podpisał pakt z niemiecką III Rzeszą i Włochami, tworząc oś Berlin – Rzym – Tokio.
II wojna światowaNiespodziewany atak Cesarskiej Marynarki Wojennej na amerykańską bazę marynarki wojennej Pearl Harbor na Hawajach w grudniu 1941 stanowił włączenie się Japonii do II wojny światowej. Niedługo potem wojska japońskie opanowały całą Azję Południowo-Wschodnią i znaczną część Oceanii, zagrażając przy tym Indiom i Australii. Czerwiec 1942 stanowił przełom w wojnie na Pacyfiku, kiedy to w bitwie o Midway Japonia poniosła druzgocącą porażkę i odtąd cesarstwo zaczęło tracić zdobyte terytoria. Z początkiem 1945 miasta japońskie poddawane były intensywnym i dotkliwym bombardowaniom i mimo że wojna w Europie dobiegła końca, Japonia nie chciała się poddać. 6 sierpnia 1945 lotnictwo amerykańskie zrzuciło bombę atomową na Hiroshimę, a trzy dni później na Nagasaki. Tego samego dnia Armia Czerwona wkroczyła do Mandżurii. Japonia skapitulowała, a Amerykanie rozpoczęli okupację kraju.
Czasy powojenneW 1946 cesarz Hirohito (1901–1989) zrzekł się swojego boskiego statusu, a parlament japoński uchwalił nową, w pełni demokratyczną konstytucję. We wrześniu 1951 Japonia podpisała w San Francisco traktat pokojowy z mocarstwami zachodnimi oraz układ o bezpieczeństwie ze Stanami Zjednoczonymi. Tym samym Waszyngton wziął na siebie odpowiedzialność za obronę nowego sojusznika, jednocześnie zapewniając sobie wpływy polityczne, gospodarcze i wojskowe. Utworzono bazy, zamieniając siły okupacyjne na "garnizonowe". W następnym roku skończyła się formalnie okupacja, a w 1956 roku Japonia stała się członkiem Organizacji Narodów Zjednoczonych. W kolejnych latach Japonia osiągnęła szybki wzrost gospodarczy stając się drugą co do wielkości gospodarką świata. Taki stan trwał do połowy lat 90., kiedy to kraj przeżył kryzys gospodarczy. Od początku XXI wieku gospodarka odnotowuje wzrost i stopniowe ożywienie gospodarcze[3]. 11 marca 2011 roku kraj nawiedziło największe trzęsienie ziemi w znanej historii wywołując fale tsunami i awarię w elektrowni jądrowej Fukushima I – jedną z największych katastrof energetyki jądrowej. |